Schildklierproblemen? Zorg dat je goed weet waar je het over hebt.

Schildklierproblemen. Ik hoor het bijna dagelijks. Vrouwen krijgen vijf keer vaker dan mannen problemen met hun schildklier. Het is een onderwerp waar veel verwarring over heerst, zelfs bij artsen. Het is ook een lastige puzzel om op te lossen.

Heel vaak gaat het om wat we in de wandelgangen een ‘trage schildklier’ noemen. Maar vaak ligt het probleem niet bij de schildklier zelf maar bij de hormonen die moeten zorgen voor een gezonde stofwisseling. Daar begint de verwarring dus al. Het is heel verstandig om je hier goed te verdiepen zodat je weet wat je zelf kunt doen als er bij jou iets aan de hand zou zijn.

Problemen met je schildklier zijn lang niet altijd problemen met je schildklier maar met de hormonen die je lichaam moet aanmaken.

Wat doet je schildklier eigenlijk?

Je schildklier is een klein orgaan in je hals dat een belangrijk hormoon aanmaakt: thyroxine, ook wel T4 genoemd. Dit hormoon regelt alle processen in je lichaam die we kennen als je ‘stofwisseling’. Hierdoor is je schildklier niet alleen verantwoordelijk voor je algehele gezondheid, maar heeft hij ook grote invloed op je energiehuishouding en hormoonbalans.

Je schildklier zorgt ervoor dat je energiefabriekjes, je mitochondriën, energie voor je aanmaken. Energie om jou ten eerste in leven te houden en ten tweede om leuke dingen mee te doen.

Hoe gezond je ook eet en leeft, als je schildklier niet optimaal werkt, kun je veel fysieke, mentale en emotionele klachten ervaren.

Trage schildklier komt het meeste voor

Een trage schildklier, hypothyreoïde, komt verreweg het meeste voor. Dit betekent dat je stofwisseling vertraagd is, inclusief de vernieuwing van al je cellen. De lijst van vervelende symptomen van een trage schildklier is dan ook lang. Bij fysieke klachten moet je denken aan vermoeidheid, gewichtstoename, gewrichtsklachten, broze nagels en dunnere haren, droge huid, vocht vasthouden, huidklachten, kouwelijk zijn, versnelde veroudering, regelmatig terugkerende ontstekingen, zwak afweersysteem, obstipatie en buikklachten. Er zijn er nog veel meer, dit zijn de meest voorkomende.

Ook moeilijk zwanger kunnen worden kan een signaal zijn van een verstoorde schildklierfunctie.

Schildklierproblemen; ook mentaal en emotioneel

Denk bij mentale en emotionele klachten aan gebrek aan concentratievermogen, je angstig voelen, depressiviteit, stemmingswisselingen, gevoelens van hopeloosheid en ontoereikendheid, alles uitstellen en nergens meer aan toe komen.

Naarmate je ouder wordt, kunnen deze klachten ernstiger worden. Dit komt omdat een niet goed werkende schildklier grote invloed heeft op alle andere hormonale processen in je lichaam. Het is dus van belang om de oorzaken op te sporen en deze aan te pakken. Het lastige is echter dat er vaak sprake is van meerdere oorzaken.

Schildklierproblematiek vraagt om een brede aanpak op diverse vlakken

Schildkliertesten; wel symptomen maar geen diagnose?

Maar eerst nog even iets anders. Heb jij je schildklier laten testen maar niet de diagnose ‘trage schildklier’ gekregen? Dit komt heel veel voor. De Amerikanen hebben er zelfs een naam voor: non-thyroidal illness syndrome (1) Wel veel symptomen, maar geen diagnose. Hoe kan dit?

De diagnose hypothyreoïde wordt pas gesteld als er sprake is van een te hoog TSH, dat is het schildklier-stimulerende hormoon dat door je hypofyse wordt aangemaakt en je schildklier opdracht geeft om schildklierhormoon FT4 aan te maken. In de meeste laboratoria liggen de normaalwaarden voor TSH tussen de 0,4 en 4 mU/l terwijl een TSH boven de 2 al een indicatie kan zijn dat de schildklierfunctie aan het vertragen is en iemand zich niet optimaal meer voelt. Deze bandbreedte is dus eigenlijk te groot.

Laboratoria hanteren verschillende normaalwaarden waarvan de bandbreedte te groot is.

Nog een bandbreedte die te groot is

Verder wordt meestal ook FT4 gemeten: het vrije schildklierhormoon. Een waarde lager dan 10 pmol/l geeft pas de diagnose ‘te weinig schildklierhormoon’, normaal is tussen de 10 en 24 pmol/l. Ook deze bandbreedte is groot.

De optimale hoeveelheid schildklierhormoon verschilt van persoon tot persoon. Er zijn mensen die zich nog prima voelen bij een waarde van 9 terwijl anderen al typische schildklierklachten krijgen bij 17. Volgens de diagnose zou er dan echter niets aan de hand zijn. Meerdere keren bloed laten prikken heeft dan dus ook geen zin: de uitslag zal steeds hetzelfde zijn.

Je wilt echt je FT3 weten! Sta erop.

Als TSH en FT4 binnen de normale waarden vallen, kan er ook nog een probleem zijn met FT3, het vrije T3. Het schildklierhormoon T4 wordt namelijk pas werkzaam in het lichaam als het door je lever (en in andere cellen) wordt omgezet in het actieve hormoon FT3. FT3 is het werkzame hormoon! Wat dus ook gemeten zou moeten worden is FT3, en dit is bijna nooit het geval.

Artsen gaan er vaak onterecht vanuit dat als TSH en FT4 normaal zijn, er ook wel voldoende FT3 zal worden aangemaakt. Dit hoeft echter niet zo te zijn.

En laat ook je anti-TPO meten

Omzettingsproblemen van FT4 naar FT3 komen steeds vaker voor en vragen om een andere aanpak. Vraag daarom bij je arts om FT3 en ook reverse T3 te meten. Dit laatste vooral als je lange tijd veel stress hebt gehad in je leven. Onder invloed van stress wordt er veel reverse T3 (rT3) aangemaakt, maar dit hormoon is niet werkzaam (2).

Tot slot: vraag ook om anti-TPO te laten meten. Schildklierproblemen kunnen namelijk ook het signaal van een auto-immuunziekte zijn, waarbij het lichaam antistoffen maakt tegen het eigen weefsel, in dit geval dus de stof anti-TPO. Deze auto-immuunziekte wordt de ziekte van Hashimoto genoemd. Dit vraagt een andere aanpak dan wanneer er problemen zijn met de omzetting.

Veelvoorkomende oorzaken van schildklierklachten

Voorkomen is beter dan genezen. Onderstaande oorzaken heb je grotendeels zelf in de hand. Bedenk dat je zelf veel kunt doen, vooral als er sprake is van een omzettingsprobleem van FT4 naar FT3, maar ook bij problemen met de schildklier zelf.

Gebruik je medicijnen, houd je waardes dan goed in de gaten; het kan zijn dat de dosering moet worden aangepast.

Oorzaak 1  Stress

Stress is bij vrouwen absoluut een van de hoofdoorzaken van problemen met de schildklier. Bij stress maakt je lichaam steeds weer het stresshormoon cortisol aan, waardoor de productie van andere hormonen, vooral progesteron, in de verdrukking komt.

Zowel progesteron als cortisol wordt gemaakt van het hormoon pregnenolone. Het lichaam zal in geval van stress altijd kiezen om pregnenolone te gebruiken om cortisol van te maken. Progesteron trekt dus aan het kortste eind terwijl je dit hormoon nou net nodig hebt voor de omzetting van T4 naar het actieve T3.

Naarmate we ouder worden, vooral na de overgang, zal je lichaam steeds minder progesteron aanmaken. Wees er dus zuinig op.

Stress zorgt er ook voor dat er meer van het niet-werkzame hormoon reverse T3 wordt aangemaakt.

Wat kun je doen?

Het is gemakkelijker gezegd dan gedaan, ik weet het, maar probeer te zorgen voor minder stress in je leven. Maak op allerlei gebieden gezonde keuzes. Zorg voor voldoende plezier en ontspanning.

Ook rust en regelmaat zijn belangrijk: je biologische klok, dus ook je hormonen, zijn gebaat bij regelmaat. Eet, slaap, wees actief en ontspan zoveel mogelijk op vaste tijden. Zorg voor voldoende slaap.

Roep de hulp in van een stresscoach als je stress verminderen echt moeilijk vindt.

Oorzaak 2  Oestrogeendominantie

De aanmaak van minder progesteron kan ertoe leiden dat oestrogeen de overhand krijgt in je lichaam. Ook oestrogeendominantie is een belangrijke veroorzaker (in ongeveer een kwart van de gevallen) van schildklierproblemen.

Wat kun je doen?

Gelukkig kan je ook hier zelf veel aan doen.  Lees alles over oestrogeendominantie in dit artikel: Oestrogeendominantie; je ontkomt er niet aan als je op deze aardbol rondloopt.

Oorzaak 3  Insulineresistentie

Een derde belangrijke oorzaak van schildklierproblemen is insulineresistentie. Dit betekent dat je cellen als het ware ‘doof’ zijn geworden voor het hormoon insuline en daarom geen of weinig glucose meer kunnen opnemen. Je cellen zetten normaal gesproken deze glucose om in energie.

Ben jij over het algemeen best vaak moe en heb je daarbij moeite om af te vallen of op gewicht te blijven? Dan is de kans heel groot dat je insulineresistent bent.

Wat kun je doen?

Ook hier heb je zelf veel in de hand. Schrap vooral zoetigheid en bewerkte voeding. Eet en drink aanzienlijk minder koolhydraten, vooral snelle koolhydraten. Eet gezonde koolhydraten (groenten, peulvruchten, knollen) tegelijkertijd met gezonde vetten en/of eiwitten. Lees in dit artikel meer over insulineresistentie en wat je hiertegen kunt doen: Insulineresistentie; sleutel tot meer energie en minder overgewicht.

Oorzaak 4  Een tekort aan jodium en cofactoren

Het schildklierhormoon T4 wordt in je schildklier gemaakt van het eiwit thyreoglobuline en jodium. Een mogelijke oorzaak van een laag T4 kan dus een gebrek aan jodium zijn. Jodium is een spoorelement dat veel mensen tekortkomen.

De bodem in Nederland bevat nauwelijks jodium; daarom kampen veel mensen in Nederland met een jodiumtekort.

Jodium zit vooral in vette zeevis, zeewier en planten die groeien nabij de zee zoals kelp, zeekraal en lamsoor. Het zit een beetje in biologische eieren en gezonde vetten zoals roomboter, avocado, olijfolie, noten, kaas en yoghurt.

Naast jodium zijn ook ijzer en zink nodig om T4 te kunnen aanmaken en selenium voor de omzetting van T4 naar T3. Daarnaast zijn vitamines A, B (waaronder B12) en magnesium nodig.

Wat kun je doen?

Herken je enkele symptomen van een trage schildklier, laat dan je jodiumgehalte eens testen. Wil je zwanger worden, ben je zwanger of geef je borstvoeding, dan wordt jodium nog belangrijker en is suppletie zeker nodig.

Gebruik jodium altijd samen met selenium. Eet conform de richtlijnen die je vindt in mijn boek Het Energieke Vrouwen Voedingskompas en eet regelmatig vis of planten (zeewier) uit zout water. Gebruik een goede multivitamine waarin ook mineralen zitten en laat je zo nodig testen op andere voedingstekorten via een natuur- of orthomoleculair arts.

Gebruik je medicijnen tegen een trage schildklierwerking, gebruik supplementen dan alléén in overleg met je behandelend arts.

Oorzaak 5  Toxische stoffen en zware metalen

Onze schildklier is zeer gevoelig voor toxische stoffen en zware metalen. Deze kunnen de opname van mineralen en spoorelementen zoals jodium blokkeren en daarmee schildklierklachten in stand houden of veroorzaken.

Zelfs bij voldoende jodium in het lichaam, kan het gebeuren dat jodium niet door je cellen kan worden opgenomen omdat zware metalen, vooral fluoride, chloride en bromide, de receptorplek van jodium bezetten.

Als je het gehalte jodium laat meten, laat dan ook meten hoe het staat met de hoeveelheid zware metalen in je lichaam.

Wat kun je doen?

Vermijd zoveel mogelijk bewerkte voeding en eet zoveel mogelijk biologische groenten en fruit. Eet geen voeding uit blik (vanwege het hormoonverstorende BPA). Filter je drinkwater met een systeem dat ook medicijnresten eruit haalt. Eet geen kweekvis en geen grotere vette vissen (tonijn) vanwege kwik.

Gebruik 100% natuurlijke cosmetica en verzorgingsproducten. Vermijd chloor. Laat je amalgaamvullingen verwijderen (kwik). Vermijd fluor in je tandpasta. Ga regelmatig naar de sauna om toxische stoffen af te voeren, maar vul je uitgezwete mineralen aan met een supplement.

Oorzaak 6  Overbelasting van de lever

Je lever is essentieel als het gaat om de omzetting van T4 naar het werkzame T3 en hij speelt een grote rol bij het afbreken en afvoeren van gebruikte hormonen en toxische stoffen.

Wat kun je doen?

Ondersteun je lever door het eten van te veel zoetigheid, ongezonde vetten en het drinken van koffie en alcohol te beperken. Eet bittere voeding: bitter in de mond maakt de lever gezond. Denk aan alle kruisbloemige groenten, maar ook paardenbloemblad, citrusschil, ongezoete cranberries, groene thee en rauwe cacao.

Broccolikiemen zijn toppers voor je lever, evenals gember en kurkuma.

Chlorella helpt de lever bij het afvoeren van zware metalen. Zet thee van mariadistel, paardenbloem of boldo of mix deze door elkaar.

Oorzaak 7  Verborgen, laaggradige ontstekingen

Verborgen ontstekingen verstoren zoveel in het lichaam dat ze vaak leiden tot schildklierproblemen.

Vooral vrouwen boven de vijftig worden vatbaar voor verborgen, laaggradige ontstekingen in het lichaam.

Verborgen ontstekingen spelen een rol bij diverse veelvoorkomende klachten en ziektes zoals gewrichtsklachten, botontkalking, hart-en vaatziektes, kanker, migraine, chronische vermoeidheid, depressie en dementie, om er maar enkele te noemen.

Verborgen ontstekingen verbruiken veel selenium, waardoor T4 moeilijker kan worden omgezet in het actieve T3.

Wat kun je doen?

Veel eet- en leefstijlpatronen verergeren verborgen ontstekingen en dus de kans op schildklierproblemen. Veel hiervan heb ik hierboven al genoemd. Pas je voedingspatroon aan en eet conform de richtlijnen van het Energieke Vrouwen Voedingskompas. Meer waardevolle informatie vind je op de site van de Schildklier Organisatie Nederland.

Eet veel antioxidanten en schrap varkensvlees, pinda’s en arachideolie. Paranoten bevatten veel selenium, maar week ze wel enkele uren in water om het fytinezuur te verwijderen. Enkele paranoten per dag is voldoende, eet ze zo vers mogelijk. Verminder stress en beweeg meer. Vermijd maagzuurremmers en pijnstillers. Wees je ook bewust van verborgen voedselintoleranties (dit kun je laten testen) en problemen met je gebit (implantaten kunnen zware metalen afgeven).

Tot slot: verdiep je eens in intermitterend vasten. Dit kan je algehele gezondheid echt een boost geven.

De ziekte van Hashimoto is een auto-imuunaandoening van de schildklier. Ook op deze aandoening heb je met je voeding grote invloed. Ik zal hier in een apart artikel op terugkomen.

Als je dit artikel waardevol vindt voor je gezondheid en vitaliteit help dan mee dit te verspreiden door het te delen met andere vrouwen. Dit kan door middel van de social media knoppen. Ik vind het ook altijd fijn als je een reactie achterlaat. Heb jij vragen rondom schildklierproblemen? Stel ze hier hieronder en je krijgt altijd antwoord.

Bronnen

1. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK285570/
2. https://imcwc.com/html5-blank/reverse-t3-syndrome/