Aandacht voor je zuur-base balans. Zin of onzin?

Een verzuurd lichaam. Misschien heb je er wel eens van gehoord. Dat klinkt alsof je teveel citroenen of augurken hebt gegeten. Toch heeft het hier niks mee te maken. Als er iets is waar de reguliere en complementaire (alternatieve) geneeskunde het niet over eens worden, dan is het wel het nut van de zuur-base theorie.

Toch is het een interessant onderwerp. Vooral als je kampt met gezondheidsklachten. Of misschien heb je kwalen waarvan je het lastig vindt om de oorzaak te achterhalen. Lees dan eens verder en misschien herken je jezelf wel in dit verhaal.

Een mooie middenweg

De zuurgraad wordt gemeten in een PH-waarde. Een verzuurd lichaam betekent eigenlijk dat een aantal lichaamsvloeistoffen een te lage PH-waarde heeft. Tegenover een zuur milieu staat basisch (of base), ook wel alkalisch genoemd. Het menselijk lichaam is van oorsprong basisch.

Heel veel dingen waar ‘te’ voor staat zijn niet gezond en dat geldt eigenlijk ook voor dit verhaal. Té zuur vindt het lichaam niet fijn maar té basisch ook niet. Alhoewel dit laatste veel minder vaak voorkomt. Het gaat om de balans, een mooie middenweg dus. Dit wordt ook wel de zuur-basebalans genoemd. Je kunt dit meten in je urine of speeksel, daarover straks meer.

Verzuring, een natuurlijk proces

Een verzuurd lichaam ontstaat in eerste instantie niet door externe factoren. Het is namelijk gewoon een natuurlijk proces. Spijsvertering, beweging en een normale ademhaling verzuren het lichaam licht. Gedurende de dag wisselt de PH-waarde van de lichaamsvloeistoffen ook enigszins. Ademhaling heeft hier veel invloed op. Een bekend voorbeeld is hyperventilatie als gevolg van een verzuurd lichaam. Door sneller adem te halen daalt het Co2-gehalte in het bloed en daarmee stijgt de PH-waarde weer.

Verzuring is een natuurlijk proces in het lichaam

Mineralen worden ingezet tegen verzuring

Normaal gesproken hoef je je geen zorgen te maken over verzuring. Een gezond lichaam kan er prima voor zorgen dat tijdens al deze natuurlijke processen stabiliteit blijft bestaan. Niet te zuur en niet te basisch dus. Het heeft hiervoor een belangrijk voorraadje voedingsstoffen nodig: namelijk niet-verzurende mineralen. Dit zijn:

• Calcium (met stip op 1)
• Magnesium
• Kalium
• Natrium

Voldoende mineralen in je voeding is dus belangrijk

Wanneer je lichaam iets verzuurd raakt, worden de zuren door middel van deze mineralen gebonden en afgevoerd. Je nieren hebben hier ook een grote rol in. Ervoor zorgen dat bovenstaande mineralen voldoende aanwezig zijn in jouw lichaam (en dus voeding) is heel belangrijk. Daarover lees je straks meer.

Zijn deze mineralen even niet beschikbaar, dan worden de zuren opgeslagen in weefsels (zoals spieren, gewrichten en pezen) en later alsnog weggewerkt. Maar duurt dit proces te lang en zijn er dus op langere termijn geen mineralen meer aanwezig om de boel op te ruimen? Dan worden die mineralen als laatste redmiddel ergens uit je  lichaam gehaald. Deze bevinden zich in bijvoorbeeld je haar, nagels en botten.

Om te ontzuren gebruikt je lichaam belangrijke mineralen

Langdurige verzuring zorgt voor ontstekingen

Wanneer een lichaam langdurig is verzuurd en het veel moeite heeft om de zuren kwijt te raken, kan het in een ontstekingsfase terechtkomen. Hierdoor liggen allerlei kwalen en westerse ziekten op de loer.

De reacties die kunnen optreden zijn heel divers, maar vallen grotendeels onder stille ontstekingen, ook wel laaggradige ontstekingen genoemd. Ontstekingen binnenin het lichaam zelf. Een stille ontsteking is geniepig, want het woord zegt het al: je merkt er helemaal niks of maar weinig van. Misschien heb je ineens wat meer last van pijntjes, stramheid. In een verzuurd lichaam raakt namelijk zowel de ontstekingswaarde verhoogd én wordt de pijn-zenuwprikkel geactiveerd.

Een stille ontsteking werkt geniepig; je merkt er in eerste instantie namelijk niets van

Van reumatische aandoeningen tot zwakke nagels

Een lichaam dat jaren en jaren in een verzuurd milieu moet leven gaat uiteindelijk ernstige klachten vertonen. Vooral reumatische aandoeningen, problemen met de nieren en andere stofwisselingsprocessen vormen een zwakke plek. (1)

In sommige onderzoeken wordt het verband gelegd met een hoge bloeddruk en een verzuurd lichaam. (2) Maar ook onze haren, botten en nagels gaan er onder lijden. Dit heeft te maken met de langdurige roof aan mineralen om de verzuring op te heffen. Dit kan botontkalking, haaruitval en afbrokkelende nagels tot gevolg hebben.

En problemen met goed ontgiften

Een lichaam dat te zuur is, kan ook niet goed ontgiften.

Het gevolg hiervan is een enorme berg aan afvalstoffen die het lichaam maar moeizaam kan verwijderen. Maar ook de darmbacteriën hebben het zwaar onder een verzuurde status. En enzymen (belangrijk voor de vertering van voedsel) werken niet meer optimaal. Al deze gevolgen hebben weer invloed op een goede darmwerking en spijsvertering.

Ook schimmels gedijen heerlijk in een zuur milieu. Het gevolg hiervan kan zijn dat candida en kalknagels de kop opsteken. (3)

Alkaliseren: van zuur naar base

Al met al een scala aan symptomen dus. Maar hoe zorg je er nu voor dat jouw lichaam niet sterk verzuurt? Of hoe hef je de verzuring weer op? Zoals al eerder gezegd, dit kan je lichaam meestal prima zelf. De PH-waarde van het bloed is niet te beïnvloeden; dit regelt ons lijf helemaal zelf. Andere lichaamsvloeistoffen zoals urine en speeksel zijn hier wel (licht) gevoelig voor.

Wil je je lichaam hiermee ondersteunen, dan kan dit met alkaliseren: het basisch maken van jouw lichaamsvloeistoffen.

Voedingsmiddelen kunnen base- of zuurvormend zijn. Bij zuurvormend denk je misschien aan citroenen of andere zure etenswaren zoals zuurkool of azijn. Niks is minder waar. Citroen is bijvoorbeeld juist heel basisch. De smaak van iets heeft dus niks te maken met de zuurvormende eigenschappen in het lichaam. Het gaat namelijk om de ‘zure resten’ (waterstofionen) die in je lichaam achterblijven.

Het zijn de zure resten (waterstofionen) in het lichaam die het lichaam zuur maken

Met je voeding heb je grote invloed

Daarom is het belangrijk om vooral voeding tot je te nemen die sterk basevormend is. Deze voeding komt met een berg aan belangrijke mineralen om zuren af te voeren.

Interessant weetje: Onze huidige westerse voeding is overwegend zuurvormend terwijl onze verre voorouders (jagers-verzamelaars) juist overwegend basevormende voeding nuttigden.

Onze huidige westerse voeding is overwegend zuurvormend terwijl onze verre voorouders overwegend basevormende voeding nuttigden.

Sterk basevormend

De meeste groenten en kiemen zijn super basevormend. Vooral groene groenten zoals broccoli, boerenkool, groene asperges, spinazie, postelein, waterkers en veldsla bevatten alle mineralen die jouw lijf zo hard nodig heeft om zuren op te ruimen. Ook fruit is basevormend, vooral citroenen, grapefruit en bananen. In dit rijtje horen ook alle kiemen, kruiden(thee) en boekweit thuis.

Licht basevormend

Dan zijn er ook nog voedingsmiddelen die een wat lichtere positieve uitwerking hebben. Dit zijn vooral de noten, allerlei zaden waaronder quinoa en sommige peulvruchten, zoals linzen. Witte en groene thee, roomboter maar ook zure zuivel zijn eveneens licht basevormend.

Licht zuurvormend

De meeste peulvruchten bonen en erwten maar ook granen (dus alle broodproducten) en kaas zorgen voor een licht zuurvormend milieu. Ook vis, schaal- en schelpdieren horen hier thuis. Wanneer je hier veel van eet, wat in een normaal westers dieet gauw voorkomt, en er weinig basevormend voedsel tegenover zet, dan kunnen deze voedingsmiddelen al voor problemen zorgen.

Sterk zuurvormend

Maar concentreer je vooral op onderstaand lijstje. De sterk zuurvormende voedingsmiddelen zijn:

• Alle vleessoorten, vleeswaren en gevogelte
• Eieren (vooral eigeel)
• Witmeel
• Soja
• Cafeïne (koffie, cola, energiedrank)
• Suikers
• Alcohol
• Pinda's

Bovenstaande samenvatting is beknopt. Op internet vind je veel gespecificeerde lijsten met base- en zuurvormende voedingsmiddelen.

Vooral dierlijke eiwitten zorgen voor een zuur milieu

Valt je iets op in dit rijtje? Het bestaat voor een groot deel uit dierlijke producten (eiwitten). Producten afkomstig van dieren zorgen in een menselijk lichaam dus voor een zuur milieu. Dit is ook de reden waarom ik het keto-dieet niet aanraad bij vrouwen. Bij deze eetstijl worden doorgaans weinig koolhydraten genuttigd, maar wel veel (dierlijk) vet en eiwit.

Wil je weten hoe keto wel kan werken voor vrouwen? Lees dan dit artikel: Keto-dieet; waarom het niet goed werkt voor vrouwen (en hoe dan wel.) 

Vooral dierlijk eiwit speelt in een keto-dieet een grote rol, in tegenstelling tot soortgelijke dieetstromingen zoals Paleo. Daarnaast wil keto zeggen dat je lichaam grotendeels gaat draaien op vetverbranding. Ketose ontstaat door het vrijkomen van ketonzuren. Extra werk aan de winkel om die zuren weer te neutraliseren! Daar moet iets tegenover staan!

Producten afkomstig van dieren zorgen in een menselijk lichaam voor een zuur milieu.

Cafeïne bindt vooral de mineralen die zo belangrijk zijn om het lichaam te alkaliseren. Hetzelfde geldt voor suikers en alcohol.

Helemaal geen dierlijke eiwitten meer?

Nu is het ook weer niet de bedoeling om helemaal geen dierlijke eiwitten of zuurvormend voedsel te eten. Het gaat om de balans. Het lichaam moet ook niet te basisch worden, alhoewel dat in onze westerse maatschappij niet zo snel gebeurt. Ideaal om de zuur-basebalans in het lichaam te ondersteunen is een patroon dat bestaat uit 80% alkaliserende voeding en slechts 20% verzurende voeding.

En dan ook nog even dit

Dan zijn er ook nog losse stoffen in onze voeding die zuurvormend werken. Ze vormen vaak een onderdeel van zuurvormende voedingsmiddelen. Ik benoem ze hieronder kort:

• Fosfaat
  Komt vooral voor in frisdranken, vlees, kaas, vis en peulvruchten. En in beperkte mate in walnoten en granen. Fosfaat zorgt naast verzuring voor een verminderde opname van zink. En het mineraal zink is weer heel belangrijk als ontstekingsremmende factor.
• Fytinezuur
  Fytinezuur bindt mineralen als calcium, ijzer en zink. Belangrijke mineralen tegen verzuring en ontstekingsreacties. Een beetje fytine is helemaal niet erg, maar wie grote hoeveelheden granen, noten en/of peulvruchten eet kan er te veel van binnen krijgen. Door deze te weken kom het enzym fytase vrij. Dit zorgt voor het afbreken van het fytinezuur.
• Oxaalzuur
  Oxaalzuur en calcium zijn geen match made in heaven. Oxaalzuur heeft een sterke voorliefde om calcium aan zich te binden en het uit te scheiden. Net zoals alle bovenstaande stoffen kan het lichaam prima omgaan met kleine hoeveelheden. Door veel voedingsmiddelen met oxaalzuur te eten kan dit (op lange termijn) wel een probleem worden. Vooral spinazie en rabarber hebben een hoog oxaalzuurgehalte. Probeer deze voedingsmiddelen niet elke dag te eten. Bieten, cacao, postelein en noten bevatten een kleine hoeveelheid van deze stof.

Wist je dat je een hoog oxaalzuurgehalte herkent aan het stroeve gevoel op je tanden?

• Purinezuur
  Purinezuur is een ander woord voor zuiver urinezuur en werkt sterk zuurvormend. Vooral mensen met de reumatische aandoening jicht kunnen enorm opknappen van het laten staan van voedingsmiddelen met een hoog purinezuurgehalte. De belangrijkste zijn: vlees (vooral wild- en orgaanvlees), al het dierlijke zeevoedsel, paddenstoelen, peulvruchten, granen, chocolade, koffie en zwarte thee.

Het meest ideaal is een patroon dat bestaat uit 80% alkaliserende voeding en slechts 20% verzurende voeding.

Last van jicht? Laat dan voeding met een hoog gehalte purinezuur eens een tijdje staan.

Nog andere oorzaken

Behalve voeding zijn er meer zaken die tot verzuring kunnen leiden. Denk aan medicijngebruik, milieuvervuiling en stress. Stress is een magnesiumrover. En zoals je nu weet hebben we magnesium juist hard nodig om het lichaam basisch te houden. Ook te weinig water drinken werkt zuurvormend. Zelfs een verkeerde ademhaling en onvoldoende beweging hebben invloed op de zuurgraad van je lichaam.

Stress is een magnesiumrover!

Meten is weten

Hoe weet je of jouw lichaam is verzuurd? Naast dat er na het lezen van dit artikel een belletje kan gaan rinkelen, kan je het ook vóór zijn. Online of bij een drogist of apotheek kan je speciale pH meet-strips kopen. Dit worden ook wel lakmoespapiertjes genoemd. Klik hier als je wilt weten welke ik bedoel en om ze te bestellen.

Met deze strips kun je de zuurgraad van je lichaam controleren via speeksel of urine waarbij de meting van urine het meest betrouwbaar is. Doe dit een paar dagen achter elkaar, op verschillende momenten. Zo krijg je een goed beeld.

Kort samengevat

Als je alles naast elkaar legt is een mooie zuur-base balans eigenlijk niet zo ingewikkeld.

Eet meer groenten, wat fruit en minimaliseer het gebruik van dierlijke producten, suiker, een teveel aan snelle koolhydraten (zoals suiker en alcohol, en drink niet te veel koffie. Of je nu wel of niet wilt ontzuren: dit is een voedingspatroon wat in alle opzichten erg gezond is. Ontspan, beweeg, haal regelmatig even diep adem en zorg vooral goed voor jezelf!

Je kan  je zure-base balans ook aanpakken door echt een tijdje te detoxen. Wil je meer weten over veilig detoxen bekijk dan de Masterclass Veilig Detoxen.

Als je dit artikel waardevol vindt voor je gezondheid en vitaliteit help dan mee dit te verspreiden door het te delen met andere vrouwen. Dit kan door middel van de social media knoppen. Ik vind het ook altijd fijn als je hieronder een reactie achterlaat. Heb jij ervaring met het werken aan je zuur-base balans? Wat zijn jouw bevindingen?

Bronnen:

1. https://www.orthokennis.nl/artikelen/is-basevormende-voeding-beter
2. Krupp, D., Esche, J., Mensink. Dietary Acid Load and Potassium Intake Associate with Blood Pressure and Hypertension. Nutrients. 2018
3. https://www.zuurbasekennis.nl/Vaginale-schimmels