Groenten zijn gezond, dat weten we allemaal. Om allerlei verschillende voedingsstoffen binnen te krijgen is hierbij variatie van groenten ook belangrijk. Dus nu even een gewetensvraag: staan groenten uit de zee ook al regelmatig op jouw boodschappenlijstje? Waarschijnlijk niet. Nog niet!
Zeewieren als voeding zijn in opkomst maar blijven voor veel mensen toch een brug te ver. En dat is jammer, want er zitten veel voordelen aan het eten van zeewier. Je hebt hier al meer over kunnen lezen in het artikel: De zee als gezonde (plantaardige) voedingsbodem.
Tijd om nog eens wat nader kennis te maken met de wondere wereld van zeewier. Met natuurlijk weer een makkelijk recept!
Algen versus zeewier
Er zijn algen en er is zeewier. Wat is eigenlijk het verschil? Daarvoor moeten we de biologieboeken in. Het begint allemaal bij algen. Algen is verzamelnaam voor groepen organismen die aan fotosynthese doen maar niet tot planten behoren.
Algen kun je onderverdelen in micro- en macroalgen. Microalgen zijn bijvoorbeeld plankton. Ze hebben geen bladeren, wortels, bloemen of andere organische structuren. Algen zijn voor ons moeilijk verteerbaar en worden daarom in gedroogde en fijngemalen vorm verkocht. Spirulina en chlorella zijn daar bekende voorbeelden van. Deze zijn ook in tabletvorm beschikbaar.
Algen en zeewier zijn twee verschillende dingen.
Zeewieren; alles van deze planten is eetbaar
Zeewieren vallen onder de macroalgen, zij worden ook wel de planten van de zee genoemd. We kunnen ze goed verteren en kunnen daarom ook vers worden gegeten. Alles van de plant is eetbaar.
Sommige zeewieren drijven los in het water, maar anderen hebben er een specialiteit van gemaakt om zich te hechten of vast te klampen aan alles wat houvast geeft. Ook aan dijken en rotskusten bijvoorbeeld. Dat maakt het gemakkelijk om een portie zeewier bij elkaar te scharrelen als je dat zou willen. Daarover straks meer.
Ook qua voedingsstoffen verschillen algen en zeewieren. In algen zitten bijvoorbeeld behoorlijk wat omega 3 vetzuren. Zeewier bevat veel jodium. Beiden zijn heel gezond voor ons.
Tjokvol voedingsstoffen
Zeewier wordt ook wel ‘het voedsel van de toekomst’ genoemd. Dit heeft enerzijds te maken met de snelle groeiwijze en het feit dat het niet milieubelastend is. Zeewier helpt de aarde zelfs een handje door CO2 op te nemen en het water te filteren. Een groot regenwoud onder water dus.
Zeewier wordt ook wel ‘het voedsel van de toekomst’ genoemd en is in alle opzichten een gezond alternatief voor vlees en vis.
Ook gunstig is dat zeewieren flink wat eiwitten bevatten. In een tijd waarin we steeds vaker ons portie vlees laten staan, en op zoek zijn naar gezonde alternatieven die de aarde niet uitputten, is zeewier een uitkomst. Naast eiwitten kent zeewier een hoge voedingswaarde. Mineralen als jodium, calcium, fosfor, magnesium, natrium, kalium en de vitamines B komen er ruimschoots in voor.
Zeewier ook voor voldoende jodium
Vooral het natuurlijk gehalte aan jodium is flink. Jodium is hét zeemineraal. Met andere woorden: alles wat uit de zee komt bevat flink wat jodium. Hoe komt dit? Het meeste jodium wordt gevonden in de oceanen. Kustgronden hebben daarnaast hogere bodemconcentraties van jodium dan inlandse bodems: weilanden, akkers etc. Zeedieren zijn in staat om dat jodium uit het water te concentreren en hebben daarom een veel hoger gehalte dan andere voedingsmiddelen. (1)
Jodium is hét zeemineraal.
Jodium; belangrijk mineraal voor een goed werkende schildklier
Jodium is een belangrijk mineraal (eigenlijk een sporenelement) voor vooral een goed werkende schildklier. Veel vrouwen (en mannen) krijgen er niet genoeg van binnen. Geschat wordt dat 6 miljoen Nederlanders een jodiumtekort hebben. Dit komt omdat er te weinig voeding wordt gegeten met jodium (2) of omdat er teveel voeding het lichaam binnenkomt wat jodium uitscheidt. Dit geldt bijvoorbeeld voor allerlei sojaproducten. Soja wordt in heel veel bewerkte voedingsmiddelen verwerkt maar is eigenlijk helemaal niet zo gezond voor ons.
Ook zware metalen en andere toxines vragen flink wat van onze jodiumvoorraad. Een seleniumtekort verergert de eventuele tekorten. En dan is er ook nog onze verarmde landbouwgrond, waar de hoeveelheid jodium flink onder te lijden heeft.
Zeewier bevat veel jodium, een mineraal waar veel mensen een tekort aan hebben.
Zeewier niet voor iedereen
Wat vaker zeewier op het menu is dus een prima nieuwe, gezonde gewoonte. Maar toch is het voor sommigen uitkijken geblazen. Bijvoorbeeld wanneer je schildklierproblemen ondervindt of bijnierproblemen hebt. Vooral onverhit zeewier bevat een enorme hoeveelheid jodium. Met bakken, roosteren of koken daalt dit gehalte wel aanzienlijk.
Maar toch, overleg altijd met je behandelend arts wanneer je een van deze aandoeningen hebt en zeewier op je menu wilt zetten.
Zeewier op je bord? De keuze is reuze!
Er zijn ontzettend veel soorten eetbaar wier. Teveel om hier op te noemen. Wieren worden onverdeeld in rood-, bruin- en groenwieren. Bruinwieren zijn het meest vertegenwoordigt en zijn vaak ook het grootst. De grootste soort bruinwier kan wel 70 meter lang worden! Hieronder vind je de meest bekende:
Nori
Laten we beginnen met de bekendste wiersoort die we allemaal wel kennen van de populaire sushi. Een roodwier, maar de kleur wordt groen na verhitten of drogen. Nori is de makkelijkst verkrijgbare wiersoort, maar groeit van nature niet in Nederland.
Overal in alle supermarkten liggen de norivellen op je te wachten. Het heeft het hoogste eiwitgehalte van alle zeewieren. Het is lekker in een sushigerecht, maar ook om te versnipperen boven een salade of te roosteren in de oven.
Tip: knippen met een schaar werkt prima om nori in kleine snippers te krijgen
Dulse
Deze zeewiersoort houdt van koud water en groeit dus ook gewoon in Nederland. Dulse wordt vaak gedroogd verkocht en kan je als snack eten. Rauwe dulse kan je een paar minuten gaar koken en gebruiken zoals spinazie, kool of elke andere bladgroente. Ook lekker als toevoeging aan sauzen, hartige deeg en soepen.
Zeespaghetti
De naam doet het al vermoeden, het gaat hierbij om een soort dat erg op spaghetti blijkt. En zo heb je meteen een mooie toepassing gevonden: eet het eens vermengd met gewone (glutenvrije) spaghetti. Een pasta van alleen zeespaghetti is nogal heftig van smaak, niet iedereen vind dit lekker.
De soort groeit niet in Nederland, maar vind je soms in grote bossen langs de kust liggen. Dit zijn losgeslagen wieren uit de kust van Frankrijk of Engeland. Zeespaghetti is rijk aan vitamine C en heeft een ziltige smaak.
Lekker in combinatie met geroosterde groenten uit de oven en een stukje witvis.
Wakame
Wakame is een van de rijkste bronnen van calcium. Het is een echt Japanse zeewiersoort die wij hier kennen als aangemaakte salade met sesamzaadjes. De textuur doet een beetje rubberachtig aan. Eet wakame in kleine porties. Erg smakelijk door een salade.
Kombu
Een lang en langzaam groeiende zeewiersoort. Komt meestal uit Azië en wordt daar als groente gegeten. Vooral in Japan heel populair. In Nederland vrijwel altijd in gedroogde vorm te koop. Even wellen in kokend water en daarna prima geschikt als basis voor bouillon.
Kelp
Kelp ken je misschien wel als jodiumsupplement. Het wordt hier vooral ingezet voor mensen die te weinig jodium binnenkrijgen (4). Het is eigenlijk een verzamelnaam voor verschillende bruinwieren. Kombu valt er bijvoorbeeld ook onder.
Het wordt hier meestal als fijngemalen poeder verkocht en kan daardoor worden toegevoegd aan smoothies, dressings en baksels.
Er zijn lekkere noedels van kelp verkrijgbaar.
Van kelp krijg je snel teveel binnen omdat het zeer rijk is aan jodium. Wil je je jodiuminname verhogen met kelp, koop dan altijd een gedoseerd supplement (liefst in capsulevorm).
Zeesla
De naam verraadt het uiterlijk: het lijkt echt op sla. Zeesla is het enige groenwier in dit rijtje. Dat komt met een extra voordeeltje: chlorofyl. Dit is een groene bladstof die vol gezonde eigenschappen zit. Het is een makkelijke soort die heel smakelijk is én overal groeit. In het water, langs de kust, in baaien en op het wad. Een ideale zeewiersoort om wild te plukken. Het gedijt goed in zowel voedingsstofrijke als vervuild water, dus let wel goed op de oogstplaats. Het heeft een sterkte, ziltige smaak en is heel lekker in een salade.
Samen met dulse wordt zeesla het ook wel ‘zeepeterselie’ genoemd.
En zeekraal dan?
Zeekraal valt niet onder het zeewier, maar onder de zeegroente. Dit komt omdat het niet in, maar in de buurt van (zout) water groeit. Het is dan ook niet zo jodiumrijk, maar bevat wel veel andere mineralen. Een gezonde afwisseling dus.
Krijg je zin om eens te gaan wildplukken?
Veel zeewiersoorten die je prima kunt eten liggen vaak gewoon voor je voeten als je een strandwandeling maakt. Je leest het goed, zeewier is in ons eigen land te vinden. Wel moet je je even verdiepen in welke soorten je waar kunt vinden, zodat je niet per ongeluk met het verkeerde thuiskomt. Maar wees gerust, de meeste soorten die aan de Nederlandse kusten groeien zijn eetbaar.
Zeesla, blaaswier, zeespaghetti, knotswier, dulse en Iers mos zijn bekende voorbeelden van eetbaar en lekker Nederlands zeewier. Emmertje en schepje mee en wildplukken maar! Vooral zeesla is goed te vinden, zeker in de zomermaanden wanneer je eens een bezoekje aan een Waddeneiland brengt.
Eetbaar zeewier is gewoon tijdens een strandwandeling in eigen land te vinden!
Zeewierboerderijen
Naast wildgroei in ons kikkerlandje, vind je steeds meer zeewierboerderijen die verschillende soorten zeewier telen. Dit zijn bedrijven die werken met grote bassins en hierin het zeeklimaat nabootsen. Er zijn ook bedrijfjes die doen aan wild zeewierplukken (vaak voor restaurants) of die kweken in zee. Zeewier is dus echt bezig aan een opmars.
Grote kans dat het zeewier wat je in de winkel koopt gewoon uit Nederland, of in ieder geval Europa, komt.
Zoute zee
In zeewier zit veel natuurlijk zout (natrium) afkomstig van het zoute water. Toch hoef je hier niet meteen bang voor te zijn. Je gebruikt er ten eerste maar weinig van, vanwege de sterke en aanwezige smaak van het zeewier zelf. Het gehalte varieert ook sterk binnen de soorten: zeesla bevat bijvoorbeeld nauwelijks natrium maar wakame is vrij zout. Vaak zijn vers verkochte zeewieren het zoutst. Wil je letten op je zoutinname, dan kun het zeewier even laten weken en daarna afspoelen.
Het eten van zeewier; gebruik kleine porties
Zeewier eet je in kleine porties. Je zult vanzelf merken dat grote hoeveelheden een gerecht gaan overheersen. Zie ze dus als klein onderdeel. Als vervanging voor zout of om een gerecht meer smaak te geven. Vier bereidingsmethoden die voor bijna elk wier goed toepasbaar zijn: verwerken in soep of sauzen, roosteren in de oven, in een salade of roerbakken met groenten.
Zie zeewier als klein onderdeel van de maaltijd.
Verkoop
Het meeste zeewier in ons land wordt gedroogd verkocht. Dit heeft vooral te maken met de geringe populariteit. Hierdoor is de aanvoer van vers zeewier naar winkels geen optie. Gedroogde vellen zeewier zijn droog en koel bewaard nog maanden/jaren houdbaar. Je vindt gedroogd zeewier vooral bij toko’s en in webwinkels. Biologische winkels hebben ook een klein assortiment. In de supermarkt tref je vooral nori en aan. Bij de online zeewierwinkel is de keuze reuze en kan je zelfs een kennismakingspakket bestelen.
Wakame vormt hierop een uitzondering en wordt meestal vers gekocht, vaak gewoon in de supermarkt bij de visafdeling. Let wel even op de toegevoegde ingrediënten, van een gezonde salade is niet altijd meer sprake als er suiker aan wordt toegevoegd!
Zeewier zonder hobbels
Een laagdrempelige kennismaking met zeewier is ‘salade du pêcheur’: visserssalade. Dit zijn verschillende soorten vermalen gedroogd zeewier in een strooibusje. Makkelijker wordt het niet. Strooi het eens over je salade, meng het door een hartig pannenkoekenmengsel, dressing of tapenade.
Heb je zin in je keuken aan de slag te gaan? Maak dan eens deze eenvoudig te maken zeewiersnacks met sesamzaad of probeer deze makkelijke en gezonde noriviskoekjes eens.
