Wat te doen met fyto-oestrogenen bij (borst)kanker?

De laatste tijd ontvang ik veel mails en vragen van vrouwen waaruit blijkt dat er verwarring is over fyto-oestrogenen. Vrouwen met hormoongerelateerde (borst)kanker krijgen van hun behandelaars te horen dat ze geen fyto-oestrogenen mogen gebruiken, maar onduidelijk is wat ze hiermee nou precies bedoelen. Mag je dan geen lijnzaad, geen soja of zelfs geen broccoli meer?

Wat zijn nou die fyto-oestrogenen en waar moet je vooral op letten bij kanker?

Let op: fyto-oestrogenen zijn geen xeno-oestrogenen

Om de eerste verwarring gelijk maar te voorkomen: we gaan het hier hebben over fyto-oestrogenen. Dit is iets anders dan xeno-oestrogenen,  waarover ik onlangs een artikel heb geschreven: Xeno-oestrogenen; een tsunami van hormoonverstorende stoffen. Xeno-oestrogenen zijn stoffen die ontstaan door allerlei bewerkingen van aardolie. Deze stoffen worden vervolgens gebruikt in veel producten, zoals plastics; ze komen voor in onze voeding via o.a. bestrijdingsmiddelen; in kleding, niet-natuurlijke cosmetica, parfums, schoonmaakmiddelen, vlees en kweekvis (o.a. via antibiotica); in E-nummers en in sommige gevallen zelfs in ons drinkwater. Een teveel aan xeno-oestrogenen verstoort je hormoonhuishouding op een ongezonde manier en dat kan uiteindelijk leiden tot kanker.  Iedereen is het er wel over eens dat je deze chemische xeno-oestrogenen het beste zoveel mogelijk kunt vermijden.

Wat zijn dan fyto-oestrogenen?

De naam fyto-oestrogenen is eigenlijk niet correct, want deze oestrogenen zijn dan wel plantaardig (fyto betekent plant) maar het zijn in feite geen hormonen en dus ook geen oestrogenen. Maar ze bootsen wel (net als de xeno-oestrogenen) de werking van oestrogenen in ons lichaam na, vandaar de naam fyto-oestrogenen. Zowel oestrogenen als fyto-oestrogenen passen op de bijbehorende receptoren van je lichaamscellen waardoor deze hun werk gaan doen.

Wat fyto-oestrogenen in planten zo interessant maakt, is dat ze adaptogeen zijn. Dit betekent dat ze in principe altijd regulerend werken. Als je oestrogeenniveaus te laag zijn hebben ze een oestrogeeneffect; dat is dan prima. Zijn je eigen oestrogeenniveaus te hoog dan blokkeren ze juist de oestrogeenreceptoren, waardoor je lichaamseigen oestrogenen geen toegang meer hebben. Ook dat is prima want de werking van fyto-oestrogenen is milder dan die van je eigen oestrogenen. Fyto-oestrogenen zorgen dus voor een balans in je hormoonhuishouding. In eerste instantie goed nieuws dus.

Er zijn verschillende soorten fyto-oestrogenen

Er zijn verschillende soorten fyto-oestrogenen. Ik noem hieronder de belangrijkste drie:

• Isoflavonen komen in kleine hoeveelheden voor in peulvruchten zoals linzen, kikkererwten, bonen, maar ook in o.a. uien, appelen, druiven, citrusvruchten, rode wijn en olijfolie. Soja en rode klaver bevatten echter duidelijk hogere concentraties. Isoflavonen in grote hoeveelheden kunnen opvliegers en nachtelijk zweten verhelpen. Veel middelen (pillen) tegen overgangsklachten bevatten dan ook hoge concentraties van soja en/of rode klaver. Isoflavonen beschermen ook de botdichtheid dus ze zijn goed tegen botontkalking.
• Lignanen zitten in pitten en zaden, veenbessen, groene thee, saliethee en de meeste groenten. Lijnzaad is de absolute topper en bevat 100 keer meer lignanen dan andere voedingsmiddelen. Lijnzaadolie bevat overigens nauwelijks meer lignanen.
• Coumestanen zitten met name in kiemen zoals alfalfa en tuinkers.

Welke fyto-oestrogenen bedoelen oncologen nou precies?

Het is bekend dat veel oncologen hun kankerpatiënten waarschuwen voor het gebruik van fyto-oestrogenen. Uiteraard adviseer ik je om je behandelaar om duidelijkheid te vragen over wat hij/zij nou precies bedoelt hiermee.

Vaak scheren ze hierbij alle fyto-oestrogenen over één kam, maar waarschijnlijk bedoelen ze kunstmatige  fyto-oestrogenen  uit soja en rode klaver. Dit zijn sterk geconcentreerde middelen met 40 tot 80 mg fyto-oestrogenen per pilletje. Deze middelen zijn vrij verkrijgbaar tegen overgangsklachten. Of soja-fyto-oestrogeen (SFO) kwaad kan bij borstkanker is onderwerp geweest van onderzoek. Er zijn studies die aangeven dat borstkankercellen groeien onder invloed van SFO, maar er zijn andere studies die het tegendeel aantonen. Het is dus onduidelijk.

Er is gewoon geen eenduidig antwoord

Eigenlijk is het gewoon niet duidelijk. Bij Aziatische vrouwen is inmiddels een positief effect aangetoond van isoflavonen-rijke voeding op de kans op borstkanker, maar voor Westerse vrouwen is dit nog steeds niet duidelijk. Aziatische vrouwen hebben meestal een ander microbioom (het totaal van bacteriën en virussen in met name de darmflora) dan Westerse vrouwen. Dit leidt tot een verschil in de mate waarin ze isoflavonen kunnen opnemen uit de voeding.

Er zijn onderzoeken met proefdieren gedaan waarbij hoge doseringen soja-isoflavonen de groei van tumoren in de borst van proefdieren bevorderden.

Wat is dus wijsheid als het gaat soja?

Zolang er onduidelijkheid is, adviseert dr. Barbara Havenith om in ieder geval niet zelf de bovengenoemde geconcentreerde middelen (SFO) te gebruiken als er borstkanker bij je is geconstateerd. Ze adviseert ook om alle in een fabriek geknutselde producten gemaakt uit soja, zoals sojamelk, sojayoghurt, sojaroom en sojavleesvervangers, te vermijden. Gefermenteerde sojaproducten zoals tamari, tempeh, nato, miso en sojasaus zijn wel prima. Liefst biologisch.

Wat is wijsheid als het gaat om lijnzaad?

Lignanen uit lijnzaad worden ook gezien als fyto-oestrogenen. Deze hebben echter geheel andere en positieve eigenschappen. Lignanen verhogen de aanmaak van het lichaamseiwit SHBG (Geslachtshormoon Bindend Globuline). Wanneer er voldoende lignanen uit de darm kunnen worden opgenomen kan er SHBG worden gevormd. Dit SHBG onderschept de in het bloed aanwezige geslachtshormonen zoals oestrogenen, waardoor deze hormonen niet meer aan een receptor kunnen koppelen en dus onwerkzaam worden. Het lichaam kan ze dan vervolgens uitscheiden. Lage concentraties van vrije geslachtshormonen in het bloed verlagen de kans op o.a. borst- en baarmoederkanker.

Uit onderzoek met proefdieren bleek dat de ontwikkeling van geïmplanteerde tumoren bij de dieren juist werd belet door het toevoegen van lignanen.

Dus lijnzaad gebruiken is juist wél goed bij borstkanker. Koop altijd heel lijnzaad omdat gebroken lijnzaad snel oxideert in de verpakking en maal het zelf in je blender of een speciaal voor dit doel gereserveerd koffiemolentje. Klik hier voor zo’n lijnzaadmolentje. Bewaar dit poeder maximaal een week, goed afgesloten, in de koelkast.

Lijnzaadolie bevat nauwelijks lignanen, maar is wel weer gezond omdat het omega 3-vetzuren bevat. Omega 3 zorgt voor belangrijke ontstekingsremmende stoffen die voorkomen dat er een klimaat ontstaat waarin kanker zich (verder) kan ontwikkelen.

En hoe zit het met broccoli?

In broccoli zit het stofje di-indolylmethaan (DIM). Dit is geen fyto-oestrogeen maar juist een geweldig mooi stofje dat in je lever de werking bevordert van één van de belangrijkste enzymen die oestrogenen afbreken.  Dit is gunstig gebleken bij het bestrijden van allerlei hormoongevoelige (oestrogeengevoelige) tumoren. Er is veel onderzoek gedaan naar het effect op prostaatkanker maar ook naar het effect op baarmoederhalskanker en borstkanker, waaruit blijkt dat DIM een positieve werking heeft.

Overigens helpen alle groene groenten je lever mee om enzymen aan te maken, om zodoende uiteindelijk oestrogenen af te breken, zodat je lichaam ze veilig kan verwijderen. Niet alleen broccoli maar alle groene groenten zijn dus behulpzaam als het gaat om het afvoeren van een teveel aan oestrogenen.

Ben je op zoek naar voedingsrichtlijnen speciaal voor vrouwen? Lees dan eens mijn boek Het Energieke Vrouwen VoedingsKompas!

Als je dit artikel waardevol vindt voor je gezondheid en vitaliteit help dan mee dit te verspreiden door het te delen met andere vrouwen. Dit kan door middel van de social media knoppen. Ik vind het ook altijd fijn als je een reactie achterlaat.