Je galblaas; wat kan je allemaal doen als je hier klachten van krijgt?

Sta je weleens stil bij de werking en gezondheid van je galblaas? Dit orgaan staat niet zo vaak in de belangstelling als bijvoorbeeld het hart, de lever of de nieren. Het valt pas op dat je een galblaas hebt als je er last van krijgt en dan is er dus al iets mis.

Helaas: meer vrouwen dan mannen krijgen last van galstenen. Soms leidt dit uiteindelijk tot galblaasontsteking en verwijdering van de galblaas. Dit is bijvoorbeeld Esther overkomen, die vroeg of ik hier eens een artikel aan kon wijden. Over de galblaasverwijdering en de gevolgen voor je voedselkeuzes hieronder meer.

Maar laten we eerst eens kijken naar de werking van de galblaas, de oorzaak van de klachten die je kan krijgen en niet te vergeten: wat kun je doen aan je voedingspatroon en leefstijl om die klachten zoveel mogelijk te voorkomen of te verhelpen?

Het belangrijkste; wat kan je doen om klachten rond je galblaas te voorkomen of te verhelpen?

Wat doet je galblaas?

Om te weten hoe je galblaasproblemen kan voorkómen moet je natuurlijk eerst weten hoe hij eigenlijk werkt en waar hij voor dient. De galblaas is een orgaan dat iets achter en onder de lever hangt. In je lever wordt galvloeistof aangemaakt. Deze vloeistof, gal, wordt vervolgens via de galblaasgang naar de galblaas vervoerd. Van daaruit wordt de gal vervoerd naar de twaalfvingerige darm.

De functie van de galblaas zelf is eigenlijk alleen de opslag van gal en het indikken daarvan.

De gal zelf is wel van groot belang, vooral voor de vertering van vet voedsel en de juiste verwerking van vetoplosbare vitamines, maar daarover straks meer.

De waterige gal die uit de lever stroomt wordt in de galblaas dus bewaard en ingedikt. Als er vervolgens (vet) eten vanuit de maag de twaalfvingerige darm inkomt, krijgt de spierlaag in de galblaas het signaal om zich samen te trekken, waardoor de ingedikte gal de darm instroomt.

De gal bestaat uit water, cholesterol (dat in de lever zelf wordt aangemaakt), galzouten en bilirubine. De galzouten zorgen ervoor dat het vet uit het voedsel wordt geëmulgeerd: het wordt in kleine druppeltjes (micellen) verdeeld, waardoor de enzymen die het vet verder moeten verteren hun werk kunnen doen.

Hoe meer vet je eet, hoe meer gal er wordt aangevoerd.

Naast vet zorgen ook sommige andere stoffen zoals alcohol, koffie en sommige specerijen zoals kurkuma voor het samentrekken van de galblaas.

Welke problemen kan je krijgen?

Meestal beginnen galblaasproblemen met galstenen. Ze komen best vaak voor, bij ongeveer 15% van de bevolking. Niet iedereen merkt dat zelf, omdat kleine galsteentjes vaak ongemerkt via de ontlasting het lichaam verlaten.

Van die galstenen heb je vaak dus niet meteen last. Het kan zelfs zijn dat je al jaren zonder het te weten kleine galsteentjes aan het afvoeren bent via de ontlasting, totdat je ineens pijn krijgt omdat er een iets groter steentje blijft steken in de galgang.

Een pijnaanval van een steentje dat blijft steken in de galgang noemen we een galkoliek.

Galkolieken zijn heel vervelend. Het kan zijn dat je ook misselijk wordt en moet braken. De galsteen kan soms ineens losschieten en dan stopt de pijn ook. Vaak krijg je van de arts het advies om de symptomen te bestrijden door de vette voeding die een aanval uitlokt te vermijden. Maar het probleem zelf is daarmee niet altijd weg, zeker niet als je na een aanval en een tijdje minder vetten eten weer vrolijk doorgaat met dezelfde leefstijl en voeding als voorheen. Daarover meer verderop in dit artikel.

Een ontstoken galblaas of alvleesklier

Als de galwegen verstopt zijn dan kan de gal niet meer naar de darm wegstromen. Hierdoor kan je geelzucht ontwikkelen. De gal komt dan in het bloed terecht en wordt zichtbaar via de huid en ogen. De gele kleur komt door de bilirubine in gal. Je ontlasting wordt dan bijna wit en ziet er uit als een soort stopverf, omdat de bruingele gal daar niet meer in zit. Je urine kan dan juist donkerbruin worden omdat de nieren de gal weer zoveel mogelijk uit het bloed halen (gelukkig!).

Als dit lang aanhoudt en je inderdaad geel wordt en koorts krijgt, dan zijn de galblaas en/of galwegen (soms ook de alvleesklier) ontstoken en moet je direct naar het ziekenhuis, waar de galblaas dan meestal verwijderd zal worden via een kijkoperatie (laparoscopie).

Bij een ontsteking van de galblaas of alvleesklier wordt je galblaas meestal operatief verwijderd

Hoe ziet jouw voedingspatroon en leefstijl eruit? 

Galstenen ontstaan als de balans tussen de hoeveelheden cholesterol, galzuren en vetten (fosfolipiden) in de gal verstoord is, waardoor de cholesterol kristalliseert tot galstenen. Die galstenen komen met name veel voor in de westerse wereld en tja…je raadt het misschien al: onze westerse voedingsgewoonten en leefstijl spelen daarin een grote rol.

Er zijn ook mensen met een erfelijke aanleg voor galstenen, maar een grote oorzaak is toch echt een voedingspatroon met veel slechte, verzadigde vetten, veel suiker en te weinig vezels. Sommige voedingsstoffen helpen namelijk de gal vloeibaar te houden en andere zorgen juist voor kristallisatie en dus vorming van galstenen.

Een westers voedingspatroon met slechte, verzadigde vetten, veel suikers en koolhydraten en weinig groenten en vezels werkt galstenen in de hand.

Ook een belangrijke factor in het ontstaan van galstenen is een trage darmwerking, ofwel een slechte darmperistaltiek. De darmperistaltiek is het samentrekken van de darm, zodat de voedselbrij wordt voortgestuwd en goed vermengd wordt met de spijsverteringssappen, waaronder de gal.

Als dit te langzaam gaat, dan ontstaan er zogenaamde ‘secundaire galzuren’ in de darm, die heropgenomen worden in de lever. Dit verstoort de omzetting van cholesterol in de lever en dat leidt er vervolgens toe dat de gal oververzadigd raakt met cholesterol, niet vloeibaar genoeg meer is en gaat kristalliseren. Zo kunnen er dus makkelijk galstenen ontstaan. Deze galstenen bestaan in de westerse wereld vaak voor meer dan 60 procent uit cholesterol.

Vezels, gezonde vetten, water drinken maar ook beweging helpt mee met een gezonde darmwerking waardoor galstenen worden voorkomen.

Van cholesterol naar galzuren naar galzouten

Hoewel het krijgen van galstenen dus vaak te maken heeft met een aantal slechte leefstijl- en voedingsgewoonten, zijn er ook andere oorzaken mogelijk. Denk hierbij aan een afwijking in de aanmaak van zogenaamde ‘cholaten’ ofwel galzure zouten. De lever maakt galzuren aan uit cholesterol en daaruit worden de galzouten gevormd die zo belangrijk zijn voor een goede spijsvertering.

Deze galzouten zorgen er onder andere voor dat vetoplosbare vitamines (vitamine A, D, K en E) en vetten beter oplossen in de dunne darm, waardoor ze goed opgenomen kunnen worden. Er zijn aandoeningen, zoals coeliakie, waarbij de aanmaak of stofwisseling van deze galzuren niet goed verloopt, waardoor de darm ze niet voldoende kan opnemen.

Galzuren, die erg belangrijk zijn voor onze spijsvertering, worden door de lever aangemaakt uit cholesterol

Welke voeding draagt bij aan galproblemen?

Als we even uitgaan van een leefstijlprobleem en niet van een stofwisselingsstoornis of erfelijke ziekte, wat zijn dan factoren die bijdragen aan het risico op galstenen? Dit zijn een paar van de belangrijkste:

• Te weinig vezels eten. Zorgen voor voldoende vezels leidt o.a. tot een goede darmperistaltiek, afname van de cholesterolaanmaak in de lever, verlaging van het triglyceridenniveau en een betere insulinegevoeligheid.
• Het eten van te veel verzadigde dierlijke vetten, transvetten en (gedeeltelijk) gehydrogeneerde olie (o.a rood vlees en gefrituurde voeding). Deze vormen van vet zijn allemaal ontstekingsbevorderend en zorgen voor een toename van triglyceriden (een vorm van vet) in het bloed.

Bij een te hoog triglyceridenniveau neemt de afscheiding van cholesterol in de gal toe en kan de galblaas zich minder goed samentrekken.

• Het eten van geraffineerde suikers, wat leidt tot insulineresistentie en diabetes 2. Mensen met insulineresistentie hebben vaker last van galstenen.
• Overgewicht is op zichzelf een risicofactor. Bij overgewicht neemt de cholesterolaanmaak in de lever toe.
• Te weinig goede vetten eten. Zorgen voor een goede verhouding tussen omega 3 en omega 6 is cruciaal. Omega 6 is in grotere hoeveelheden ontstekingsbevorderend. Voldoende omega 3, vooral uit vette vis en vis- of algenolie, zorgt ervoor dat de hoeveelheid triglyceriden in het bloed laag blijft.
• Te weinig plantaardige eiwitten Die hebben namelijk een remmend effect op de kristallisatie van cholesterol.

Onze westerse voedingsgewoonten, waaronder het eten van veel verkeerde vetten, te weinig vezels en te veel suikers, spelen een grote rol bij galblaasproblemen

Wat je beter wel kan eten: ontstekingsremmende voeding

De hierboven genoemde ontstekingsbevorderende voeding leidt tot allerlei chronische klachten en ziekten, niet alleen galblaasproblemen.

Het gezondst is daarom een ontstekingsremmend dieet, met onder meer veel plantaardige voeding (groenten en fruit), veel vezels, weinig/geen suiker, voldoende omega 3 (en minder omega 6).

Gezonde voedingsmiddelen voor de gal zijn o.a.:

• Groenten en fruit
• Kruiden en specerijen zoals knoflook, gember en kurkuma
• Oplosbare vezels in de vorm van inuline, te vinden in artisjok, banaan, witlof, ui, prei, knoflook, pastinaak, zoete aardappel
• Onoplosbare vezels uit o.a. haver, peulvruchten, noten en zaden (lijnzaad)
• Gezonde vetten, zoals olijfolie, kokosolie, ghee en visvetzuren (omega 3) uit vette vis, of vis- of algenolie
• Vitamine C en D

Verder zijn er ook aanwijzingen uit onderzoeken dat een te lage magnesiumspiegel het ontstaan van galblaasklachten en galstenen in de hand kan werken.

En wist je dat het drinken van (cafeïnebevattende) koffie (met mate) volgens sommige onderzoeken juist gunstig kan zijn om galstenen te voorkomen? Het zou ook de hoeveelheid en ernst van de pijnaanvallen bij een galkoliek verminderen.

Teveel gezonde vetten is ook niet goed

In een artikel van Natuurdiëtisten wordt gewaarschuwd voor het gebruik van al te veel vetten, en dan niet alleen de ongezonde maar ook de gezonde vetten. Let er goed op dat je ontlasting niet plakkerig wordt want dat kan betekenen dat je in verhouding te veel vet binnen krijgt dat vervolgens niet goed verteerd kan worden. Ook kan te vette voeding andere klachten geven zoals een opgeblazen gevoel, oprispingen en andere ontlastingsproblemen zoals een brijachtige ontlasting of juist verstopping.

Een teveel aan vetten, ook ‘goede’, is een behoorlijke belasting voor je galblaas en je alvleesklier, die dan extra hard moeten werken.

Uiteindelijk kan een te hoge vetinname het darmslijmvlies aantasten en kan dit leiden tot een verstoring van de barrièrefunctie ervan.

Naast het eten van te veel vetten, kunnen ook detoxkuren met gebruikmaking van grote hoeveelheden olie een negatieve invloed hebben. Ze kunnen leiden tot een te grote toename van zogenaamde gramnegatieve bacteriën zoals streptokokken, clostridium en salmonella, die vaak infecties veroorzaken als ze in te grote hoeveelheden voorkomen in de darmen. Deze bacteriën zijn vaak resistent tegen antibiotica.

Niet alleen het eten van slechte vetten, maar ook van te veel gezonde vetten kan leiden tot galproblemen en een aantasting van het darmslijmvlies

Leven zonder galblaas, waar ga je op letten? 

Soms is het hoe dan ook toch nodig om de galblaas te laten verwijderen. Dat gebeurt bij een ontsteking van de galblaas en/of de alvleesklier, bij geelzucht en te vaak optredende galkolieken. Maar de vraag is dan: hoe gaat dat in zijn werk als je geen galblaas meer hebt, kun je daar nog goed mee leven?

Zoals hierboven al gezegd, wordt er na een galblaasverwijdering nog steeds gal aangemaakt in je lever. Deze komt dan echter rechtstreeks in je darmen terecht in plaats van via de galblaas. Daarom gaat de vertering van vetten in principe wel gewoon door. Maar veel mensen hebben na een galblaasoperatie eerst nog klachten, zoals diarree, omdat de (niet-ingedikte) gal nu zomaar de darmen blijft inlopen.

Het advies na een galblaasverwijdering  is in het begin voorzichtig te zijn met vette voeding, omdat je lichaam moet herstellen en je spijsvertering even tijd nodig heeft om zich in te stellen op de veranderde situatie.

Leer nog beter voelen waar jouw lichaam het goed op doet

Vroeger werd vaak aangeraden langere tijd voorzichtig te blijven met vette voeding. Tegenwoordig raden artsen aan om na de operatie weer zoveel mogelijk ‘gewoon’ te gaan eten, ook vetten. Het belangrijkste is dat je goed voelt wat bepaalde voedingsmiddelen en vetten met jouw lichaam doen.

Krijg je last van bepaalde dingen, eet die dan een tijdje niet en probeer het later weer langzaam op te bouwen. Niet iedereen zal evenveel klachten hebben, of last hebben van dezelfde voedingsmiddelen. Pas dus je voeding aan als je merkt dat je te snel gaat of als bepaalde vetten bijvoorbeeld wel goed vallen en andere niet. Je kan dat merken aan maag- of buikpijn, brandend maagzuur en/of oprispingen, (vette) diarree of dunne ontlasting.

Na een galblaasverwijdering hoef je in principe gezonde vetten niet te vermijden

Terug naar normaal?

Fijn, je kan dus gewoon terug naar normaal nadat je galblaas verwijderd is? Nou, nu we het er toch over hebben: dat hangt ervan af wat je verstaat onder ‘normaal’! Want ‘terug naar normaal’ is niet de bedoeling als dat voor jou betekende dat je vaak gefrituurd fastfood at, veel snelle koolhydraten en suikers en weinig vezelrijke groenten en fruit.

Je hebt inmiddels begrepen dat je daarmee niet alleen je galblaas ondermijnt, maar je hele lichaam en gezondheid. Als je dus nog niet begonnen was met het voedingspatroon zoals hierboven beschreven bij het gezonde, ontstekingsremmende dieet, maak daar dan gauw een begin mee!

Terug naar ‘normaal’ is niet de bedoeling als ‘normaal’ voor jou betekende dat je regelmatig gefrituurd fastfood en pakjes-en-zakjesvoeding at!

Dus herken je bij jezelf symptomen die wijzen op een galblaasprobleem, of is je galblaas al verwijderd: in beide gevallen raad ik je aan om je te houden aan een gezond voedingspatroon en gezonde leefstijl. Op deze site vind je meer dan genoeg aanwijzingen over hoe je dat kan doen, zoals hier of hier. Ik zou zeggen, doe er je voordeel mee!

Als je dit artikel waardevol vindt voor je gezondheid en vitaliteit help dan mee dit te verspreiden door het te delen met andere vrouwen. Dit kan door middel van de social media knoppen. Ik vind het ook altijd fijn als je een reactie achterlaat. Heb je zelf ervaring met galstenen of een galblaasverwijdering? Hoe ben je ermee omgegaan?

Bronnen

https://www.natuurdietisten.nl/kenniscentrum/ziektebeelden-natuurlijke-voeding/lever-of-galstenen/
https://gezonderleven.com/dieet-na-de-verwijdering-van-de-galblaas
https://onlinelibrary.wiley.com/doi/full/10.1111/apt.13328
https://www.mlds.nl/ziekten/operaties/galblaas-verwijderen/