Je immuunsysteem; ontdek waar het zit in je lichaam en hoe je hier grote invloed op hebt

Laten we de regie over onze gezondheid weer terugpakken. Als 60% van de mensen in het welvarende Nederland een chronische ziekte heeft, dan is het duidelijk dat we ergens een verkeerde afslag hebben genomen op weg naar gezond en vitaal oud worden. Het is tijd om op de rem te trappen en een andere afslag te nemen. We hebben zoveel meer zelf in de hand dan we vaak denken.

We zijn allemaal opeens geïnteresseerd in ons immuunsysteem. Terecht! Maar waar zit je immuunsysteem eigenlijk en hoe heb je hier invloed op? Ik vertel je er alles over in dit artikel. Het goede nieuws is dat je hierop veel meer invloed hebt dan je nu misschien denkt.

Een gezond en effectief immuunsysteem is de enige gezonde bescherming die we hebben tegen welke virussen of microben dan ook.

Het zijn eeuwenoude vrienden

Je immuunsysteem is geen orgaan, zoals je hart of je lever, dat je met je vinger op je lichaam kunt aanwijzen. Ik denk echter dat je het wel degelijk kunt lokaliseren; tachtig procent van het immuunsysteem bevindt zich namelijk in je darmen. Dat is ook precies de reden waarom je hier met je voeding zoveel invloed op hebt.

We zien en we horen ze niet, daarom is het gemakkelijk om ze te vergeten. Maar al sinds mensenheugenis delen we onze planeet met ontelbare microben zoals bacteriën, virussen, schimmels, parasieten en meer van dergelijke organismen. Ze zijn onzichtbaar maar ze zitten overal: op je huid, in je mond, je neus en je longen. En met je voeding krijg je er waarschijnlijk dagelijks miljarden binnen.

De meeste van de miljarden microben die we dagelijks tegenkomen zijn ons goedgezind of op zijn minst onschadelijk.

Wees niet bang voor microben, ze horen bij ons

Wees niet bang voor deze ontelbare microben. Anders durf jij nooit meer je partner een tongzoen te geven. Bij een tongzoen worden namelijk 75 miljoen microben uitgewisseld! Als jij bang bent voor microben, dan betekent dat dus dat je nooit meer kunt zoenen. Dat zou het leven toch een stuk minder aantrekkelijk maken, vind je niet?

Met name je darmen vormen een waar broeinest voor deze microben. Het is er namelijk relatief veilig en lekker warm, dus ze houden zich daar graag op. Samen wegen ze zo’n anderhalve kilo en geloof me of niet: je zou nog geen dag overleven als ze er niet waren.

Anderhalve kilo microben in je darmen leven daar niet voor niets. Zij hebben óns nodig en wij hebben hén nodig.

Straks vertel ik je meer over de vruchtbare samenwerking tussen ons lichaam en die microben. Laten we eerst kijken wat er gebeurt als er eentje tussen zit die ons niet zo goedgezind is. Een nare bacterie of een gevaarlijk virus. Slecht volk dus. Slecht volk noemen we ook wel pathogenen of ziekteverwekkers. Op dat moment dat er slecht volk binnendringt, moet je immuunsysteem in actie komen.

Je immuunsysteem beschermt je ook tegen toxische stoffen

Een goed werkend immuunsysteem zal ‘goed volk’ met rust laten en ziekteverwekkers buiten de deur houden of onschadelijk maken. Ziekteverwekkers zijn overigens niet alleen microben. Sinds ongeveer 150 jaar zwerven er veel toxische stoffen zoals zware metalen en chemicaliën over de wereld. Deze zijn doorgaans veel schadelijker voor ons lichaam dan microben uit de natuur.

Je immuunsysteem probeert je óók zo goed mogelijk te beschermen tegen toxische stoffen.

Aangezien er steeds meer toxische stoffen de wereld in komen is het nu belangrijker dan ooit om je immuunsysteem gezond en effectief te houden. Maar hoe doe je dat?

Wat zijn je natuurlijke barrières tegen vreemde microben?

Laten we eens kijken waar ons lichaam in contact kan komen met vreemde microben. De eerste barrière tegen ziektekiemen bestaat natuurlijk uit je huid, maar denk ook aan de slijmvliezen in je ogen, oren en neus, het speeksel in je mond en het zuur in je maag. Microben kunnen ook je longen binnendringen. Jou laten niezen, hoesten en krabben zijn manieren om ze naar buiten te werken.

Als er toch eentje tussendoor glipt en er dus een schadelijk virus of een nare bacterie in je bloed terechtkomt, komen verschillende typen witte bloedcellen in actie. Ook deze horen bij je immuunsysteem. Het belangrijkste wapen dat zij hebben om ziektekiemen onschadelijk te maken is om een ontstekingsreactie in gang te zetten. Precies zoals wanneer je een splinter in je vinger laat zitten.

Je immuunsysteem reageert op een ziektekiem met een ontstekingsreactie.

Je huid heeft een oppervlakte van ongeveer twee vierkante meter. Je longen, als je ze helemaal uit zou vouwen, hebben een oppervlakte van zo’n kleine 100 vierkante meter. Maar er is nóg een plek waar microben vanuit de buitenwereld je lichaam proberen binnen te dringen, en dat zijn je darmen.

Wanneer zit voedsel eigenlijk écht in je lichaam?

Ik kan me goed voorstellen dat jij denkt dat als je een dropje eet en het doorslikt het daarmee in je lichaam zit. Maar ik moet je uit de droom helpen. De opname in je lichaam van alles wat je eet gebeurt in feite pas in je dunne darm. Zou je per ongeluk een plastic dopje hebben gegeten dan poep je dat ongeschonden weer uit. Het is niet opgenomen door je lichaam omdat je lichaam het niet kan verteren.

Zie de holle buis van je mond tot je anus als een buis waarin stukjes buitenwereld, voeding, langs je binnenwereld reizen.

Het verteren van voedsel begint al in je mond, door het te kauwen en speeksel toe te voegen. Vervolgens wordt het verder verteerd in je maag door je maagzuur en nóg verder in je dunne darm door gal en enzymen. Uiteindelijk blijven er kleine voedselmoleculen over zoals vet- en eiwitmoleculen, inclusief vitaminen, mineralen en andere waardevolle voedingsstoffen. Al deze moleculen moeten vanuit je dunne darm je lichaam nog in.

Je hebt zo’n 200 vierkante meter (!) darmwand

De wand van je dunne darm is een ingenieus systeem. Die is niet vlak zoals je huid, maar bestaat uit enorm veel plooien en is flinterdun. Als je hem uit zou vouwen krijg je een oppervlak dat maar liefst 100 keer groter is dan je huid. Dat is ongeveer een tennisbaan!

Als je je darmwand helemaal zou uitvouwen, ontstaat er oppervlak van maar liefst 200 vierkante meter.

Je dunne-darmwand is niet voor niets flinterdun, slechts 1 cel dik. Dit is namelijk de plek waar waardevolle voedingsstoffen je lichaam pas écht binnen mogen. Al die piepklein gemaakte voedingsdeeltjes gaan door de flinterdunne darmwand heen en worden direct achter je darmwand opgenomen in je bloed. Via je bloed gaan ze eerst nog even langs je lever en worden vervolgens verspreid over alle cellen van je lichaam. Hier worden ze gebruikt als energie (brandstof) of om je cellen gezond te houden (bouwstof).

Voedsel komt niet je lichaam binnen door je mond, het komt je lichaam pas binnen door je darmen.

Super belangrijk: houd je dunne-darmwand gezond

Begin je een beetje te begrijpen waarom die darmen en je darmwand zo belangrijk zijn? Je darmwand is een oppervlak van maar liefst 200 vierkante meter waar voedingsdeeltjes, die vol kunnen zitten met bacteriën, schimmels en akelige parasieten, je lichaam binnenkomen. Dit is de plek waar je immuunsysteem optimaal moet functioneren om jou te beschermen.

Je dunne darm is de plek waar je immuunsysteem superalert moet zijn op ongewenste indringers!

Direct achter die dunne-darmwand ligt dan ook een groot leger van immuuncellen gereed om te kijken wat er allemaal door de darmwand heen je lichaam probeert binnen te dringen. Zodra er iets door de darmwand komt wat niet in je lichaam thuishoort, bijvoorbeeld een groot eiwitmolecuul of een ziekteverwekkend virus, reageert je immuunsysteem met zijn beruchte wapen: een ontstekingsreactie.

De ontstekingsreactie van je immuunsysteem zal de indringer onschadelijk maken.

Je wilt je darmwand echt gezond houden, anders moet je immuunsysteem steeds in actie komen. Een overactief immuunsysteem wordt op den duur een verzwakt immuunsysteem en dat is het begin van veel ellende. Binnenkort verschijnt een artikel over hoe je je darmwand gezond kunt houden. De eerste aanbevelingen vind je verderop in dit artikel.

Een gezonde darmwand is een onmisbare voorwaarde voor een gezond immuunsysteem.

De dikke darm: oefenterrein voor je immuunsysteem

Na de dunne darm komt de voedselbrij, of wat daar nog van over is, in je dikke darm terecht. Dit is de plek waar vocht aan de voedselbrij wordt onttrokken; dat vocht gaat weeer terug je lichaam in.

In de dikke darm bevindt zich het overgrote deel van de darmbacteriën en andere microben. Dit geheel van triljoenen microben wordt ook wel je darmflora of darmmicrobioom genoemd. Ik noem het graag mijn darmflora. Dit geeft mij het idee, net als bij mijn kamerplanten, dat ze zullen floreren naarmate ik er goed voor zorg. En dat is belangrijk, want gezonde darmbacteriën zijn onmisbaar voor een goed werkend immuunsysteem.

De bacteriën in je darmen vormen een essentieel onderdeel van je immuunsysteem.

Symbiose betekent goed zorgen voor elkaar

We bieden onze darmbacteriën een warme en relatief veilige omgeving. Als tegenprestatie zorgen de vriendelijke bacteriën heel goed voor ons. Dit noemen we symbiose. Dit gaat een stuk verder dan je misschien denkt.

Enkele belangrijke taken van je darmbacteriën zijn:

1. De aanwezigheid van vriendelijke darmbacteriën maakt dat je minder vatbaar bent voor ziekteverwekkers zoals salmonella.
2. Gezonde darmbacteriën maken belangrijke voedingszuren aan, zoals melkzuur en boterzuur. Deze zuren gaan de groei van slechte bacteriën en schimmels tegen, houden de darmwand gezond en gaan ontstekingen tegen.
3. Bepaalde bacteriën, de lactobacillen, bevorderen een gezonde stoelgang. Dit voorkomt ophoping van toxische stoffen in je darm die kunnen leiden tot een te doorlaatbare darm.
4. Weer andere bacteriën, de bifido’s, produceren belangrijke aminozuren en vitaminen waaronder B1, B6, B8, B12, K en foliumzuur.
5. Hopelijk bestaat een groot deel van je darmbacteriën uit de familie van de bacteroides. Deze groep bacteriën speelt een belangrijke rol bij het effectief houden van je immuunsysteem en zorgt voor minder ontstekingen in je darmen.
6. Ook de akkermansia-bacteriën beschermen de darmwand, gaan ontstekingen tegen en bevorderen een gezond gewicht.

Bacteriën en immuunsysteem houden elkaar gezond

Het belangrijkste is echter dat gezonde darmbacteriën een essentiële rol spelen als onderdeel van je immuunsysteem. Ze zorgen zelfs voor de productie van antistoffen die je beschermen tegen ziektekiemen.

Bepaalde darmbacteriën helpen met het produceren van antistoffen tegen bepaalde ziekteverwekkers waardoor je hiervoor immuun wordt.

Maar dat is nog niet alles. De wereld om ons heen verandert voortdurend. De microben om ons heen dus ook. Ons immuunsysteem moet dan ook voortdurend getraind worden in wat ‘goed volk’ en ‘slecht volk’ is.  Deze training vindt plaats door bacteriën op en in je lichaam. Ook hierbij spelen je darmbacteriën een belangrijke rol.

Gezonde (darm)bacteriën communiceren continu met de cellen van je immuunsysteem om ze te leren wat ziekmakende en wat onschuldige organismen zijn.

Je immuunsysteem wordt continu getraind door je darmbacteriën

Een grote variatie aan bacteriën is nodig om je immuunsysteem continu te trainen. Dit begint al bij de geboorte. Bij een normale geboorte heb je tijdens je reis door het geboortekanaal een groot scala aan bacteriën van je moeder meegekregen. Deze bacteriën vormden de start van je darmflora en daarmee je immuunsysteem.

Ben je met een keizersnee geboren, dan heb je een achterstand opgelopen als het gaat om een goed werkend immuunsysteem.

Uit onderzoek is gebleken dat kinderen die worden geboren met een keizersnee, in een steriele omgeving zonder bacteriën, op 2-jarige leeftijd een vijf keer zo grote kans hebben op allergieën maar ook kwetsbaarder zijn voor astma, eczeem, darmontstekingen, obesitas en kanker. (1.1, 1.2) Allemaal signalen dat het immuunsysteem niet optimaal werkt. De steriele omgeving bij de geboorte heeft een veel minder gevarieerde samenstelling van de darmflora veroorzaakt.

Als je besmet raakt met een griepvirus vlak na een antibioticakuur loop je meer kans ziek te worden. Je immuunsysteem beschermt je minder goed omdat je darmflora schade heeft opgelopen door de kuur.

Zie je hoe belangrijk een gezonde darmflora is om je immuunsysteem gezond te houden?

Te hygiënisch leven is niet gezond voor ons

Niet alleen tijdens onze geboorte, maar gedurende ons hele leven moeten we ons immuunsysteem blijven trainen door ons lichaam in contact te brengen met een groot scala aan microben in onze omgeving.

Net als wijzelf moet ons immuunsysteem zich voortdurend ontwikkelen, wil het zich in deze wereld staande kunnen houden.

Uit onderzoek is gebleken dat mensen met een groot en divers sociaal netwerk (familie, vrienden, werk, buurt) beter bestand zijn tegen een met opzet verspreid verkoudheidsvirus dan mensen met een kleiner sociaal netwerk. Een groot en divers sociaal netwerk zorgt voor een krachtiger immuunsysteem! Een klein sociaal netwerk bleek op het immuunsysteem zelfs een grotere negatieve impact te hebben dan roken, slecht slapen, alcoholgebruik en lage inname van vitamine C. ( 1.3)

Ons immuunsysteem heeft voortdurend contact met een groot scala aan microben nodig om het juiste onderscheid te kunnen maken tussen vriend en vijand en om zichzelf steeds te trainen om adequaat te regeren. Daarom is té hygiënisch leven niet gezond voor ons. Hoe hygiënischer we leven, hoe slechter ons immuunsysteem zich kan ontwikkelen.

Je wilt een effectief immuunsysteem

Een gezonde samenwerking tussen je darmflora, andere bacteriën en je immuunsysteem zorgt voor een effectieve immuunreactie. Dus niet te veel en niet te weinig. Dat is wat we nodig hebben om gezond te blijven.

1. Is je immuunsysteem niet actief genoeg, dan word je vaak ziek en pik je snel en gemakkelijk een verkoudheid of griep op.
2. Moet je immuunsysteem voortdurend actief zijn, dan kan het verzwakt raken waardoor het minder effectief reageert en je zieker wordt van een besmetting dan nodig is.
3. Reageert je immuunsysteem vaak overactief, dan kan het op termijn fouten gaan maken en kun je last krijgen van allergieën of auto-immuunziektes.

Wetenschappers staan pas aan het begin van het ontrafelen van de omvang van deze samenwerking en de beïnvloeding tussen onze darmen en ons immuunsysteem. Maar het is duidelijk dat onze darmen een enorme impact hebben op ons immuunsysteem en daarmee op onze gezondheid. Alle reden dus om ervoor te zorgen dat je darmen – inclusief je darmflora – zo gezond mogelijk blijven. En dat is het goede nieuws: hier heb je zelf veel invloed op!

Voeding speelt een essentiële rol bij het gezond houden van je darmen en darmflora en daarmee ook het gezond houden van je immuunsysteem.

Gezonde darmflora, gezond immuunsysteem

Je immuunsysteem valt niet te transplanteren, niet te opereren en kan niet vervangen worden door een prothese, een vaccinatie of een ander slim stukje techniek. We zullen er zelf heel goed voor moeten zorgen.

Gezonde darmbacteriën zullen zorgen voor een gezonde darmwand, en een gezonde darmwand zorgt ervoor dat je immuunsysteem niet overactief wordt en uit de bocht vliegt. Darmbacteriën zijn net mieren. Als je ze te eten geeft, vermenigvuldigen ze zich.

Het gaat er dus enerzijds om om de goede bacteriën flink te voeren en anderzijds de slechte bacteriën in toom te houden. Ze hoeven niet allemaal weg, die slechte bacteriën, want ook in je darmen gaat het uiteindelijk om de balans, om een gezond evenwicht. Je wilt alleen niet dat ze de overhand gaan krijgen.

Met welke voeding hou je nu je darmflora, darmwand en daarmee je immuunsysteem gezond? Het is niet zo moeilijk. Als je dichtbij de natuur blijft doe je het heel goed.

• Eet zoveel mogelijk onbewerkte voeding.
• Eet veel plantaardige producten en vul dit aan met gezonde vetten en wat eiwitten.
• Vermijd suikers, zuivel en gluten want deze kunnen je darmwand aantasten.
• Eet zoveel mogelijk vers en biologisch want bewerkte voeding en niet-biologische voeding kan chemische stoffen en/of bestrijdingsmiddelen bevatten die ook je darmwand kwetsbaar maken.
• Eet een grote variatie en eet niet te veel en te vaak op een dag.

Uiteraard kan je nog meer doen. Volop bewegen in de buitenlucht is onmisbare voeding. Voldoende slapen, tijd nemen om te ontspannen, wegblijven van angst, je hart open zetten voor jezelf en voor anderen, liefdevol in verbinding blijven.

Meer waardevolle informatie en adviezen vind je in mijn gratis e-book Versterk nu je immuunsysteem:

Als je dit artikel waardevol vindt voor je gezondheid en vitaliteit help dan mee dit te verspreiden door het te delen met andere vrouwen. Dit kan door middel van de social media knoppen. Ik vind het ook altijd fijn als je een reactie achterlaat.

Bronnen:

1.1 Jop de Vrieze,  Allemaal Beestjes

1.2  https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/27599167/

1.3  https://jamanetwork.com/journals/jama/article-abstract/417085