Depressie, dementie en voeding; wat is de relatie?

Depressie, dementie en voeding; een onderwerp dat me mateloos boeit. Wat is de relatie tussen voeding en ons brein?

Veel mensen zijn bereid om een stukje fysieke gezondheid in te leveren naarmate ze ouder worden. Maar een stukje van ons brein verliezen? Ons geheugen en onze denkkracht? Ons concentratievermogen en vooral ook ons geluksgevoel? Dat houden we allemaal graag intact tot op hoge leeftijd.

Hebben we met onze voeding invloed op ons brein? Meer dan dat je denkt. Veel meer!

Ziektes van het brein zijn in opkomst

Wie is er niet bang om dement te worden? Om niet meer te weten waar je woont of hoe je kinderen heten? Ik denk iedereen. En wie maakt het niet uit om een tijdlang depressief te zijn en nergens meer de zon te zien schijnen? Ik denk niemand.  Dat chronische ziektes zoals diabetes, hart- en vaatziektes, kanker en obesitas  in opkomst zijn weten de meesten van ons wel.

Dat ook ziektes van het brein zoals de ziekte van Alzheimer, Parkinson en depressiviteit in opkomst zijn weten veel mensen niet.

Ruim 1 miljoen mensen in Nederland slikken antidepressiva, waaronder steeds meer jongeren. Steeds jongere mensen, vijftigers en zelfs veertigers, krijgen te maken met dementie. De film Still Alice laat op indrukwekkende manier zien hoe dramatisch het is als mensen die nog volop in het leven staan te maken krijgen met dementie. Wat kan je zelf doen om de kans op zo’n drama aanzienlijk kleiner te maken?

Ons lichaam is één holistisch systeem

Onze gezondheidszorg heeft ons lichaam in onderdelen verdeeld en er zijn verschillende specialisten voor veel van onze lichaamsdelen. Specialisten op het gebied van onze ogen en oren, onze huid, hormonen, hart- en vaatstelsel, botten en gewrichten, ons brein en zo kan ik nog wel even doorgaan. Het lijkt daardoor alsof ons lichaam bestaat uit losse delen en er geen samenhang is.

Een dermatoloog weet meestal weinig van darmen en een hartspecialist meestal niets van hormonen.

Dit heeft zo zijn nadelen omdat in ons lichaam wel degelijk alles met elkaar samenhangt, veel méér dan onze gezondheidszorg ons wil doen geloven. Dat we met onze voeding invloed hebben op al onze lichaams’onderdelen’ is kennis die helaas grotendeels langs onze specialisten is heen gegaan.

De zesjarige opleiding geneeskunde besteedt maar 6 uur tijd aan voeding. Een vrouw van 50 heeft gemiddeld 30.000 kilo voeding gegeten en gedronken. Zou dat nou echt geen invloed hebben op haar gezondheid?

Ons brein; onze grootste energieverbruiker

Wij mensen hebben in de loop van de evolutie een uniek en complex brein ontwikkeld. Hierdoor is ons brein een enorme energieverbruiker geworden. 25% van de energie die voeding ons geeft gaat naar ons brein! Ter vergelijking: een olifant heeft slechts 3% van de energie die hij eet nodig voor zijn hersenen. Dit betekent dus dat een groot deel van wat je eet verbruikt wordt door je hersenen. Sta hier eens even bij stil.

Niet alleen je lichaam maar zeker ook je brein wordt erg beïnvloed door wat je eet.

Gelukkig vindt ons overlevingsmechanisme ons brein erg belangrijk. Dit betekent dat als er gebrek aan energie of voedingsstoffen is, ons brein vaak voorgaat. Ons lichaam bezuinigt dan liever op minder essentiële lichaamsfuncties zoals onze huid, haren en nagels, spieren en gewrichten. Zonder sterke nagels overleven we wel, zonder werkend brein niet.

We zouden hieruit kunnen concluderen dat als er iets niet helemaal goed gaat met ons brein, er al eerder in ons lichaam dingen fout zijn gegaan en er tekorten zijn ontstaan.

Andere energieverbruikers; ontstekingen, pH-waarde en bloedsuikerspiegel

Behalve het brein zijn er enkele andere systemen in ons lichaam die grote energievreters zijn en veel van onze energie en voedingsstoffen verbruiken. Drie belangrijke hiervan zijn het in balans houden van een gezonde pH-waarde, het stabiliseren van onze bloedsuikerspiegel en het bestrijden van chronische ontstekingen. Dit betekent dat als de pH-waarde van je lichaam steeds weer wordt verstoord, je bloedsuikerspiegel dagelijks flink schommelt of je lichaam voortdurend worstelt met ontstekingen er steeds minder energie en voedingsstoffen overblijven voor andere systemen zoals je brein.

Laten deze drie systemen nu steeds in toenemende mate ontregeld worden door het voedingspatroon dat we de laatste tientallen jaren zijn gaan eten!

Veel bewerkt voedsel en light-producten, te veel suikers en snelle koolhydraten, teveel tarwe en zuivel, vlees en vis vervuild met onder andere antibiotica en groenten en fruit waar steeds minder voedingsstoffen inzitten.

Is het toeval dat ziektes van het brein de laatste tientallen jaren steeds meer toenemen? Nee, er komt steeds meer onderzoek dat aantoont dat er een belangrijke relatie is met onze voeding.

Sommige gelukshormonen worden grotendeels in je darmen gemaakt

Voordat ik inga op de behoeftes van een gezond brein wil ik eerst iets zeggen over de darmen. Onze darmen worden wel ons tweede brein genoemd. Een van de belangrijkste stofjes die je emoties en daarmee je gedrag bepalen wordt zelfs grotendeels (voor 95%!) in je darmen geproduceerd. Ik heb het over de neurotransmitter serotonine, het ‘gelukshormoon’. 

Neurotransmitters zijn boodschappers die signalen in je hersenen overbrengen. Een tekort aan serotonine leidt tot gevoelens van overbezorgdheid, gestrest zijn, een kort lontje, vermoeid voelen en depressieve klachten. Ook dopamine is een neurotransmitter die enorm belangrijk is als schakel tussen de darmen en de hersenen. Een tekort aan dopamine gaat vaak samen met darmproblemen zoals PDS.

Ook kan een tekort aan dopamine zorgen voor minder concentratievermogen, besluiteloosheid, vergeetachtigheid en een algeheel gevoel van gebrek aan energie en welbevinden.

Een gebrek aan dopamine in de hersenen is zelfs de belangrijkste aanleiding voor het ontstaan van de ziekte van Parkinson.

Voor de volledigheid: naast serotonine en dopamine zijn er nog twee belangrijke neurotransmitters: GABA en acetylcholine. Er zijn er in totaal wel 50 maar dit zijn de belangrijkste vier.

Misschien zijn je darmen wel je eerste brein!

Let nu even op: dopamine en serotonine worden grotendeels gemaakt uit het voedsel dat je eet. Met je voeding voed je dus, al dan niet, bepaalde darmbacteriën die verantwoordelijk zijn voor het produceren van belangrijke stofjes die een groot effect hebben op je lichamelijke en mentale vitaliteit, je geheugen, concentratievermogen, emoties, gevoel en daarmee zelfs je persoonlijkheid.

Ik noem daarom graag onze darmen ons eerste brein en onze hersenen ons tweede brein.

Veranderingen in je darmflora kunnen grote consequenties hebben voor je emoties en daarmee je gedrag. Er is nog veel onderzoek nodig om precies te weten hoe dit werkt. Inmiddels weten we al wel dat twee belangrijke bacteriestammen; de Bifido’s en de Bacteroïden, een belangrijke relatie hebben met ons brein en dat gebrek aan deze bacteriën kan leiden tot depressies en angsten.

Gaan we depressies en dementie straks oplossen met voeding?

Het zou me niet verbazen als depressies in de toekomst mede opgelost gaan worden door naar onze darmflora te kijken en te kijken welke bacteriestammen er nodig zijn om ons beter te voelen. Dan moeten onze maag- en darmspecialisten echter wel belangstelling gaan krijgen voor voeding natuurlijk! 

Het zou me ook niet verbazen als we bij dementie ook gaan kijken naar voeding. Waarom is het risico op dementie twee keer groter bij mensen die diabetes 2 hebben? Onder andere omdat onze hersencellen net als alle andere cellen voedingsstoffen nodig hebben en er insuline voor nodig is om dit in de cel te krijgen.

Als er te weinig insuline wordt aangemaakt verschrompelen ook onze hersencellen door gebrek aan voeding.

Niet alleen diabeten maar ook mensen met insulineresistentie, de voorloper van diabetes, lopen dus een groter risico. 80% van alle bewerkte voedingsmiddelen bevat toegevoegde suikers. Als je hersenen je lief zijn heb je bij deze nóg een reden om ze voortaan links te laten liggen. Lees rondom dementie vooral ook mijn artikel over Alzheimer: Je kunt meer met voeding dan je denkt. en een ervaringsverhaal over Parkinson en voeding.

Hoe boost je je Bifido’s en Bacteroïden?

Wees je er dus goed van bewust dat als je eet, je je inwonende huisdieren (je darmbacteriën) ook te eten geeft. Je kunt de goede bacteriën te eten geven maar ook de minder goede. Ik zal je wat tips geven waarmee je je Bifido’s en Bacteroïden extra kunt voeden; de good guys dus.  Met zoetigheid, snelle koolhydraten en alle bewerkte voeding uit een fabriek voed je de bad guys: de slechte darmbacteriën. 

Als het gaat om het voeden van de good guys denk dan vooral aan de vier V’s: vocht, voedingsstoffen, vezels, en gezonde (omega 3- en 9-) vetten.

Bifido’s houden verder vooral van inuline, dat je vindt in uien, knoflook, prei, asperges, banaan, aardpeer en pastinaak.

Bacteroïden houden van resistent zetmeel; dit zit in zoete aardappel en pompoen maar ook in afgekoelde gewone aardappelen en rijst. Daar kan je prima een salade van maken. Maar bedenk: variatie is het allerbelangrijkste!

Hoe boost je je serotonine en dopamine?

Dopamine en serotonine hebben aminozuren ofwel eiwitten nodig om zich te kunnen vormen.

Goede bronnen voor dopamine zijn zuivel van het schaap, avocado’s, peulvruchten, haver, hennepzaad, ongebrande noten, quinoa, zaden, biologische eieren, donkere chocola, gojibessen, maca en biologisch vlees en wilde vis.

Goede bronnen voor serotonine zijn cottage cheese, avocado, banaan, peulvruchten, haver, quinoa, zaden, biologische eieren, donkere chocola, gojibessen, maca en eveneens biologisch vlees en wild gevangen vis. (Bron: Weten van (h)eerlijk eten; Rineke Dijkinga).

Er is dus keuze genoeg.

De conclusie is eigenlijk dat het eten van een grote variatie van verse, onbewerkte voeding het allerbelangrijkste is.

Neem dit als uitgangspunt. Hoe meer variatie van gezonde, verse voeding, des te meer variatie in je darmflora en des te gezonder en vitaler je zult zijn en je je zult voelen. Niet alleen vandaag maar ook als je 85 plus bent! Go for it!

Als je dit artikel waardevol vindt voor je gezondheid en vitaliteit help dan mee dit te verspreiden door het te delen met andere vrouwen. Dit kan door middel van de social media knoppen bovenaan. Ik vind het ook altijd fijn als je een reactie achterlaat. Wat doe jij om je hersenen tot op hoge leeftijd gezond te houden?